Bücher aus der mittelalterlichen Universität Wien und ihrem Umfeld
zusammengestellt von Friedrich Simader, Wien, ab 2007



 

Vorwort
Artistenfakultät | Collegium ducale u. Theologische Fakultät | Medizinische Fakultät
Bibliotheken in Bursen | Lammburse | Lilienburse | Paulusburse | Bursa Ramung | Rosenburse | Schlesierburse
Die Fabri-Bibliothek | Die Alte Universitätsbibliothek
Register der Vorbesitzer


Die Bibliothek der Lilienburse [1]

Um 1450/57 errichtete der Passauer Domdechant Mag. Burkhard Krebs aus Herrenberg, der selbst ab 1411 als sozial Bedürftiger in Wien immatrikuliert hatte[2], eine Stiftung für zehn aus Württemberg stammende Studenten. Drei Jahre nach seinem Tod, 1465, wurde dafür ein Haus in der heutigen Postgasse Nr. 11 erworben, und vermutlich im gleichen Jahr entstanden auch die Statuten, in denen zum ersten Mal der Name 'Bursa Lilii' vorkommt. Die Stiftung wurde in der 2. Hälfte des 15. Jahrhunderts erweitert, u.a. 1499 durch Dr. iur. Heinrich Neithart, Domkustos zu Konstanz und Pfarrer zu Ulm[3]. Noch 1546 war das 'contubernium liliorum' für Studenten aus Schwaben, Württemberg und Ulm reserviert. Die Burse bestand wohl bis zur Auflassung der Studentenhäuser im Jahr 1623; 1628 wurde das Gebäude von den Jesuiten verkauft[4].

Burkhard Krebs hat seiner Stiftung keine Bücher hinterlassen, scheint aber mit dem Collegium ducale ein Abkommen geschlossen zu haben. Laut Stiftungsbrief sollten jene Bücher zum kanonischen Recht, die Krebs dem Collegium geschenkt hatte, bevorzugt an Stipendiaten seiner Burse verliehen werden. Sobald diese den ersten akademischen Grad an ihrer Fakultät erlangt hatten, mußten sie die Bücher zurückgeben; wenn nach längstens fünf Jahren absehbar war, daß sich kein Studienerfolg einstellen würde, waren die Bücher ebenfalls zurückzustellen[5].

Die Übernahme der einschlägigen Passagen aus den Statuten der Rosenburse[6] läßt vermuten, daß dann ab 1465 auch eine eigene, vom Provisor verwaltete Bibliothek vorhanden war oder zumindest mit Bücherzuwachs gerechnet wurde. Da die Besitzvermerke in den wenigen erhaltenen Handschriften und Inkunabeln erst aus dem 16. Jahrhundert stammen, läßt sich über die Frühzeit der Bibliothek keine Aussage treffen - der Altbestand ging möglicherweise durch einen Brand im April 1472, der die Burse verwüstete[7], verloren.

Besitzvermerk
Besitzvermerk der Lilienburse, 16. Jhdt.

Im 16. Jahrhundert standen mehrere prominente Humanisten mit der Burse in Verbindung, die zum Teil auch Bücher schenkten[8]: Conrad Celtis vermachte ihr laut Testament im Jahr 1508 Dubletten (Ink. 17.F.12, Ink. 20.C.26) aus seiner Privatbibliothek, die großteils an die artistische Fakultät ging - für den Fall, daß sich dort Probleme mit den Räumlichkeiten ergeben, war die Lilienburse als Standort aller seiner Bücher vorgesehen[9]. Auch Johannes Gremper aus Rheinfelden erscheint als Vorbesitzer (Cod. 3207, Cod. 3211), während von Johannes Cuspinianus, der 1507 als Konventor der Burse genannt wird[10], nichts nachweisbar ist.

In den folgenden Jahrzehnten muß es dann einen regelmäßigen Zuwachs an Büchern gegeben haben, denn laut einem am 24. August 1569 von zwei Stipendiaten angelegten Katalog (Wien, Archiv der Universität, Ladula 3, Nr. 25) besaß die Lilienburse zu diesem Zeitpunkt 475 Bücher[11]. Das Verzeichnis, ein einfach gehefteter Sextern aus Papier (21,5 x 17 cm), ist großteils von einer Hand geschrieben, die nach zwei Versehen ab Nr. 218 von einer anderen abgelöst wurde, von Nr. 248 an aber wieder die Arbeit aufnahm. Angeführt sind nur Autor und/oder Titel; weitere Angaben fehlen meistens, außer daß vier Handschriften als solche bezeichnet sind (Nr. 66, 67, 107 und 118). Davon haben sich noch eine zweibändige Bibel (Nr. 67 und 118 = Cod. 4420 und 4441) sowie die unter Nr. 107 angeführten 'Simplicia Serabionis scripta' mit Cod. 5399 erhalten. Auch die meisten bislang aufgefundenen Inkunabeln finden sich im Katalog wieder. Handschriften mit Besitzvermerken des 16. Jahrhunderts wie Cod. 3136, 3207, 3211 und 5357 lassen sich dagegen ebensowenig nachweisen wie Cod. 5273, der im Jahr 1527 in der Burse geschrieben worden ist.

Ein den Büchern der Lilienburse gemeinsames äußeres Merkmal ist derzeit nicht auszumachen. Vielleicht ergeben sich weitere Zuordnungen aufgrund des Kataloges, denn zumindest in Cod. 5399 wurde auf dem Spiegel des Vorderdeckels auch die dem Verzeichnis entsprechende Nummer eingetragen.



[Katalog der Lilienburse vom 24. August 1569]

Catalogus librorum spectantium
ad bibliothecam bursae lilii
conscriptus a stipendiatis
eiusdem bursae 24 die
augusti anno domini MDLXIX

Index librorum in bibliotheca
bursae lilii

1 Primus liber sententiarum Scoti
2 Concordantiae maiores
3 Quadragesimale Ioannis Gritsch
4 Liber secundus summarum Alexandri de Ales
5 Scotus super 3 librum sententiarum
6 Moralia super totam bibliam
7 Secunda pars bibliae
8 Expositio Iacobi super 12 primias fen tertii canonis principis Avicennae
9 Primus liber canonis principis Aboaldi
10 Textus sententiarum
11 Repertorium speculi
12 Humiliae divi Augustini, Georgii et Bernhardi
13 Fasciculus temporum
14 Bartholomaeus super secunda codicis
15 Sermo 5tus et 6tus Nicholi de dispositionibus membrorum
16 Fen: 3 decimi tertii
17 Barthe super auctenticis [Bartolus super authenticis]
18 Apparatus Innocentii
19 Gentilis Fulgenatis expositiones cum textu Avicennae
20 Consilia Bartholomaei de Montagnana
21 Bartholomaeus super prima veteris
22 Bartholomaeus super prima veteris
23 Liber de anathomiae vel 7us de dispositionibus membrorum
24 Expositio Iacobi super 123 fen primi canonis principis Avicennae
25 Scriptum Gentilis super tres canones Avicennae
26 Sermo Nicholi primus et secundus
27 Commentaria super decreta cardinalis Alexandrini
28 Bernhardus super secunda codicis
29 Expositio Iacobi Forliviensis super primum canonis Avicennae
30 Liber canon tertius de aegritudinibus
31 Primi voluminis Galeni impressio quinta
32 Liber tertius Avicennae de aegritudinibus
33 Primus canon Avicennae principis
34 Sermones aurei sancti Leonhardi de Utino
35 Iacobi Forliviensis super primum canonem Avicennae
36 Prima pars summae Alexandri de Ales
37 Fen prima quarti canonis Avicennae
38 Rubricae institutionum Clementis papae
39 Liber canonis tertius de aegritudinibus particularibus
40 Livius antiqua litera
41 Liber Elchani de medicena
42 Liber sextus decretalium Bonifacii
43 Liber cuius initium in nomine domini sive de casibus conscientiae
44 Liber Petri Albingnani de vita et honestate clericorum
45 Cosmographia Ptolomei cum illuminatis tabulis
46 Breviarium hyemale
47 Quarta pars summarum Alexandri de Ales
48 Aggregator Paduanus de medicenis simplicibus
49 Ioannes Scotus super primum sententiarum
50 Liber canonis primus
51 Prima pars bibliae
52 Tertia pars summae Alexandri de Ales
53 Ordo missarum
54 Seraphici doctoris sancti Bonaventurae de balneo regio pars prima
55 Compendium theologicae veritatis
56 Sermonis discipuli de tempore et sanctis
57 Vita Christi
58 Sermones dominicales super evangelia et epistolas Hugonis
59 Postilla super libros sapientiae Rulrot [= Robertus Holcot]
60 Prima pars secundae partis summae theologicae Thomae Aquinatis
61 Sermones de sanctis
62 Tertia pars op[er]um Leonis de Gerson
63 Rationale divinorum officiorum
64 Sermones sancti Vincentii
65 Ioannes Nider in manuali confessorum
66 Pars prima bibliae cum columnis scripta
67 Pars prima bibliae scripta [= Cod. 4420]
68 Biblia
69 Historiae ecclesiasticae de arte Eusebii
70 Quaestiones magistri Petri de Ailliaco cardinalis super libros sententiarum
71 Liber pandectarum medicinae
72 Sermones de tempore et sanctis magistri Nicolai de Dinckelspil
73 Opus Roberti de Licio
74 Galeni thomus primus
75 Galeni thomus secundus et 3tius
76 Galeni thomus quartius
77 Galeni thomus 5tus
78 Galeni thomus 6 et 7tus 8us
79 Index operum Galeni
80 Thomus herbarii Othonis Brunfelsii tertius
81 Sanctae Bonaventurae de Monte Regio pars prima
82 Nonius Marcellus Festus Pompeius Galeni
83 Opus medicum praticum Claudii Galeni
84 Psalterium
85 Tertia pars summarum Thomae de Aquino
86 Eusebius de evangelica praeparatione
87 Priscianus
88 Opera Hipocratis graeca
89 Psalterium
90 Evangelium Nicodemi sive tabulae restitutionum usurarum
91 Bartholomaeus Anglicus de proprietatibus rerum
92 Secunda secundae Thomae de Aquino
93 Liber pandectarum medicinae
94 Tertia pars cum disputatis sancti Bonaventurae
95 Petrus de Montagnana
96 Liber Serapionis de simplicibus
97 Iuvenalis satyrae
98 Marci Tullii Ciceronis ad Quintum fratrem de oratore
99 Liber Serapionis de simplicibus incipiens in nomine domini
100 Lumen Apothecariorum
101 Aureum opus divi Thomae Aquinatis de ente et essentia
202 Liber epistolarum et evangeliorum de tempore et sanctis
203 Liber qua [...?] supplementum
104 Liber de intellectu Caroli Bovilli
105 Liber Serapionis in medicinis simplicibus
106 Opera Columellae
107 Simplicia Serabionis scripta [= Cod. 5399]
108 Casus super totum corpus iuris civilis
109 Ioannes Eccius in logicum Petri Hispanii
110 Sermones quadragesimales de legendis Leonardi de Utino
111 Diuscalon Hugonis prioris [Didascalion]
112 Plobtemata Aphrodisei, Aristotelis et Plutarchi [Problemata]
113 Summa de sacra eucharistia Alberti Magni [= Ink. 8.D.13]
114 Casus Longi sexti et clementinarum
115 Opus Ro[?] Isidori Hispalensis
116 Speculum exemplorum
117 Concordantiae sacrae scripturae
118 Prologus in Isaiam vel secunda pars bibliae scripta [= Cod. 4441]
119 Prima pars super totam theologiam Thomae de Aquino
120 Summa angelica
121 Psalterium secundum cursum Constantiensis
122 Liber manualis in bibliam [=Ink. 11.G.6 ?]
123 Theologia titulis sive liber creaturarum de homine et natura eius
124 Nonius Marcello de proprietatibus vocabulorum
125 Liber epistolarum et evangeliorum de tempore et sanctis
126 Boetius de philosophico consolatu
127 Brevarium totius iuris canonici magistri Petri Florentini
128 Comentaria Aegidii Romani de rhetorica
129 Liber pentestarum medicinae Mathiae Sylvatici
130 Lumen animae
131 Liber epistolarum evangeliorum de tempore et sanctis
132 Luminare maius
133 Tabulae magistri Guilhelmi de Olkram super libros sententiarum
134 Summa Galensis seu coloquium
135 Libri physicorum cum comento beati Thomae
136 Tituli quaestionum de 12 quodlibet
137 Thomas de Argentina super quartos libros sententiarum [durchgestrichen:] Summa Galensis seu coloquium
138 Agenda divinorum sacramentorum
139 Postilla Guilermi super epistolas
140 Gemma praedicantium
141 Postilla Guillermi super epistolas et evangelia
142 Orationes aliquid variorum auctorum
143 In reportata Stephani Brulefer super scripta sancti Bonaventurae doctoris
144 Magister Petrus de Aquila super 4 libros sententiarum
145 Compendium medicinae Gilberti Anglici
146 Confessionale Bartholomaei
147 Auctoris epistola pro conceptione virginis honoris autoritate
148 Galeothi de homine libri duo
149 Aphorismi Rabi Moyses
150 Confessionale Anthonyni
151 Basilii Magni libri de studio poetarum
152 Confessionale Anthonii
153 Supplementum caelifodmae [celifodine]
154 Orationes et carmina Beroaldi
155 Psalterium Davidicum
156 Sermones varii contra 4 errores eucharistiae [?]
157 Quatragesimale duplicatum Michaelis de Medio
158 Pannagyrici variorum auctorum
159 Confessionale Anthonini
160 Opus Anthonini
161 Libri sex per fulgentissimi medicinae principis Galeni
162 Enchiridion militis christiani Erasmi
163 Defensio imunilars [?, darüber spätere Korrektur: immunitatis] ecclesiasticae
164 Textus sententiarum cum commento
165 Expositio missae
166 Tabulae novi et veteris testamenti
167 Sermones sancti Bonaventurae
168 Regimen sanitatis Magnini
169 Tertius sententiarum cum expositione incarnationis
170 Lavvacrum conscientiae
171 Boetius de consolatione philosophica
172 Index qui in arte parva Galeni pertractus
173 Thomas de articulu fidei
174 Codex horarum canonicarum iuxta ecclesiae Ratisponensis
175 Aurelius Cornelius Celsus de re medica
176 Scholia copiosa in terapeutica Methodii
177 Senecae opus
178 Porphyrius et logica Aristotelis
179 Diomedis opusculum in grammaticam
180 Quintus Curtius [= Ink. 17.F.12]
181 Cursus optimarum quaestionum super totam logicam Thomae Dri [Bricot]
182 Commentum Philippi Beroaldi in asinum aureum
183 Lactantius cum commente Ioannis baptistae
184 Isagoge Ioannitii
185 Tabulae ecclipsium magistri Georgii Peurbachi [?; Peuerbach]
186 Titi Livi Patavini historici decades
187 Expositio Versoris in simularis [summulas] Petri Hispani
188 Prima pars summae Alberti Magni de 4 Coequis
189 Statii Sylvae cum Domitii commentariis
190 Quaestiones Sansonis super libros physicorum Aristotelis
191 Cursus optimarum quaestionum Thomae Bricort
192 Ethica Leonhardi Aretini
193 Strabo de situ orbis [= Ink. 20.C.26]
194 Epitoma in Almagestum Ptolomei Leonis de Mo[...?]
195 Metamorphoryis Ovidii
196 Alduus Manutius de vita prophetarum
197 Ovidius fastorum
198 Metaphysica Avicennae
199 Expositio Aegidii Romani super libros posteriorum Aristotelis [= Ink. 11.C.7]
100 Hubertinus clericus in epistolas Ciceronis
101 Comentaria Beroaldi in ethica Aristotelis
202 Isagoge Porphyrii in totam logicam
203 Liber quadripartiti Ptolomei
204 Philippi Beraldi comentaria in Tusculanorum quaestiones
205 Opera Hroswitae virginis menialis
206 Questiones Scoti super universalibus predicamentis et periermeniis
207 Opera Lactantii Firmianii
208 Liber Leonis papae
209 Aulus Gellius
210 Porphyrius et logica Aristotelis
211 Sermo in tragediis
212 Compendium morale
213 Iuneani Maii parthenopei de priscorum verborum proprietate
214 Terentius
215 Sumaria magistri de Olrram [Ockam]
216 Cronica Nicolai Perothii
217 Nonius Marcellus
218 Deutsch Formularbuch
[durchgestrichen:] 219 Quaestiones in Petrum Hispanum
[durchgestrichen:] 220 Vocabularius gemma gemmarum
219 Tertium scriptum Thomae de Argentina
220 Textus parvorum naturalium
221 Ovidius in 4ta metamorphoseon [?] cum commento Lactantii Firmiani
222 Boetius de consolatione philosophiae
223 Der Layen Doctrinall
224 Questiones in Petrum Hispanum
225 Vocabularius gemma gemmarum
226 Opus calendarium Ioannis de Monte Regio
227 Epistolae brevis magistri Pauli Niavis
228 Margarita philosophica
229 Alphensi tabulae motuum caelestium
230 Sermones de sanctis perutiles
231 Petrus Hispanus
232 Rubricae simplicium confessorum
233 Textus et coppulata tractatuum Petri Hispani
234 Institutiones grammaticae Jacobi Heinrichmanni
235 Prima pars Pluvenaeni ludios
236 Plinius Junior de illustribus viris
237 Petrus Hispanus parvorum logicalium tractatus 6
238 Marsilii et Petri Hispani documenta
239 Grammatica Heinrichmanni Terentini
240 Organum Aristotelis graecum
241 Compendiarius parvorum logicalium Petri Hispani
242 Commentum coniectum in 1 et 4tum tractatum Petri Hispani
243 Ephemedes Ioannis de Monte Regio
244 Almanach nova Ioanni Stofferini
245 Quatuor volumina Petri Lombardi
246 Tabula Ioanni Planchini in canones
247 Libri Aristotelis physicorum cum quaestionibus
248 Guido Bonatus de Forlivio 10 continens tractatus astronomiae
249 Stultifera navis
250 Claudii Claudiani opus
251 Dioscorides
252 Herodiani historici libri octo
253 Berosius babilonicus
254 Tractatus 12 Petri Hispani
255 Aureum opusculum Petri Rivienalis [?]
256 Artificialis introductio Iacobi Fabri Stapulensis
257 Institutiones grammaticae Bernhardi Pergeri
258 Rudimenta grammatices
259 Opusculum Mercurii trismagistri [trismegistos]
260 Rhetorica Pontii
261 Musica Othmari
262 Liber de modorate lequendi
263 Grammatica Alexandri
264 Grammatica Ioannis Aventini
265 Epistolae Francisci Philelfi
266 Vocabularius Iodoci
267 Salustius de coniuratione Catilinaria
268 Iunius Iuvenalis
269 Elegantiae Lorentii Vallae
270 Catonis praecepta moralia
271 Vocabularius gemma
272 Prima pars doctrinalis Alexandri
273 Epistolae Angeli Politiani
274 Interpretatio Natalis physicae
275 Almanach magistri Ioannis de Monte Regio
276 Institutiones grammaticae Iacobi Heinrichmani
277 Compendiarius parvorum logicalium
278 Praecepta rhetoricae Aeneie Sylvii Senensis
279 Theoreumata seu propositiones authoris Ioannis Davidis Iudai
280 Compilatio Leopoldi
281 Modus epistolandi Francisci Nigri
282 Grammatica Iacobi Heinrichmanni
283 Grammaticae Heinrichmanni
284 Grammatica Aldimanutii
285 Praecepta Ottonis et alia opuscula
286 Compendium 8 perpetua Tronis
287 Grammatica Nicolai Perrothi [= *44.G.27 ?]
288 Egregiae sententiae sive flores poetariorum
289 Cicero de proprietabus verborum
290 Vergilius
291 Grammatica Iacobi Heinrichmanni
292 Boetius de consolatione philosophiae
293 Isagoge Porphyrii
294 Elenchi Ioannis Scoti
295 Prima pars Alexandri doctrinalis
296 Grammatica Semeleri
297 Dialogus mytologicus Bartholomaei Coloniensis
298 Bucolica Baptistae Montuani
299 Grammatica Bernhardi Pergerii
300 Compendiarius parvorum logicaliorum
301 Grammatica Nicolai Perrothii [= *44.G.27 ?]
302 Augustinus Dacus
303 Liber hymnorum
304 Claudii Ptolomei georgraphiae libri 8
305 Breviarium exstimare antedictas modum inveniendi psalmos
306 Titulus in libellum sancti Methodii
307 Modus latinitatis
308 Libellus isagogicus Abdazarum
309 Breviarium secundum chorum Pataviensis ecclesiae
310 Mamotrectus super bibliam
311 Grammatica Brassicani
312 Summae penitentiae
313 Magna moralia Aristotelis
314 Musaei opusculum de Herone et Leandro
315 Paraphrases Erasmi in epistolas ad Romanos
316 Vocabularius ex quo
317 Practica in chirurgia
318 Hermanni Torcenteni grammatica
319 Marsilius de triplici vita
320 Summulae physicae
321 Grammatica Heinrichmanni
322 Elegantiae Augustini Dathi
323 Elegantiae Augustini
324 Vocabularius Ioannis Pinitiani
325 Elegantiae Augustini
326 Comentaria in Petrum Hispanum
327 Vocabularius Ioannis Altensteig
328 Enchyridion poetarum
329 Pomponius Laetus cum aliis opusculis
330 Opera Anthoni Mancelli
331 Interpretatio lot [?] Bruxel in sumulas Petri Hispani [Georgius Bruxellensis]
332 Francisci Marii de partibus aeduum
333 Albertus magnus de secretis mulierum
334 Grammatica Brassicani
335 Grammatica Bernhardi Pergeri
336 Tractatus Petri Hispani
337 Quaestiones in universalia Porphyrii
338 Liber epistolarum Casparini Pargamensis
339 Comentaria epistolarum Hainrici Bebelii
340 Boetius de disciplina scolarium
341 Vocabularius sine titulo
342 Tractatus primus Petri Hispani
343 Georgius Sigorius Dal monachorum
344 Mamotrectus
345 De universalibus Porphyrii
346 Isagoge Porphyrii
347 Epitomae in utrumque Ciceronis rhetoricam
348 Introductio Fabi Stapulensis in ethicam Aristotelis
349 Comentum 1 et 4tum tractatum Petri Hispani
350 Latinum idioma Corvini
351 Opera Aurelii Clementis
352 Liber planetarum
353 Bellum Carolinum
354 Iulii Solini Palihistoris historiae
355 Winphalingius de ordine librorum [Wimpfeling]
356 Epigrammata Michaelis Tarchaniotae Marulli
357 Avicenna de universali ratione medenidi
358 Vocabularius teutonicus
359 Opusculum scribendi epistolas Francisci Nigri
360 Registrum huius operis cronicarum liber cum figuris et imaginibus ab
initio mundi
361 Lexicon graecum nondum ligatum
362 Magistri Fabii Quintiliani oratoriarum institutionum libri 12 in folio
363 Dictionarium graecum
364 Physica Aristotelis et tota philosophia naturalis a magistro Thoma Bricot compilata
365 Alberti Magni philosophiae naturalis isagoge sive introductiones
366 Aurea novae grammatices nena [?]
367 Margarita poetica Alberti de Eib
368 Grammatica lacerata absque initio
369 Alberti magni philosophia naturalis et alia opuscula
370 Textus Alexandri prima pars vel Donatus minor
371 Vergilius cum familiari expositione
372 Vocabularius Nestoris
373 Prisciani grammatica lacerata
374 Polidorus Vergilius de inventione rerum
375 Adagia Erasmi
376 Rodolphi Agriculae Phrisii de inventione dialectica libri 3
377 Aliquot epistolae Erasmi ad eruditos et horum ad illos
378 Ioannis Ponitionii promptuarium et alia opuscula
379 Vocabularius breviloquius cum arte diphtongandi
380 Ausonius et alia opuscula simul ligata
381 Dispositio [?] Jodoci Willichii
382 Epistolarum Philelphi Francisci libri 16
383 Tabula circa flores poetarum de virtutibus et vitiis
384 Priscianus
385 Publii Ovidii metamorphosis cum ennarationibus Raphaelis Regii
386 Opuscula Plutarchi Cheronei
387 Ioannis Camertis in quatuor gestorum Romanorum Lucii Flori libros index [... ?]
388 Buccolica Baptistae Mantuani et alii adiuncti libri
389 Lavacrum conscientiae
390 Marsilius Vicinus Florentinus de triplici vita
391 Laurentii Vallae de linguae latinae elegantiae
392 Vergilius
393 Fabulae Esopi et alia [... ?]
394 Formulae pueriltium colloquiorum
395 Dialectica Caspari Rodolphi et Caesarii
396 Breviarium secundum chorum Pataviensem
397 Logicalia 12 tractatuum Petri Hispani cum comento
398 Laurentii Vallae elegantiarum adeps [= Ink. 26.H.96]
399 Thomae Linacri de emendata structura latini sermonis libri 6
400 Sphaera Ioannis de Sacra Busto in 4 capitula [?]
401 Sphaera Ioannis de Sacra Busto
402 Marci Annei Lucani Cordubensis poetae pharsalie
403 Dictionarium gemma
404 Grammatica graeca Urbani
405 Grammatica Ioannis Praßkani
406 Vocabularius teutonicus
407 Arithmetica pars et alia opuscula
408 Sermones et epistolae Horatii
409 Priscianus
410 Testamentum novum graecum et latinum
411 Commentaria Andereae Barba in titulo de probatio
412 Bartholomaeus super prima infortiati
413 Felinus de exceptionibus et super 4 et 5to decretalium
414 Speculum Guilhelmi
415 Digestum vetus de tortis
416 Bartholomaeus super prima parte novi
417 Bartholomaeus super prima parte novi
418 Institutiones de tortis
[419 fehlt]
420 Decretum de tortis
421 Cum privilegio sive compilatio decretorum Georgii
422 Andereas Barbatiae in titulum de Foro
423 Archidiaconus super decretorum volumina
424 Prima lectio Dominici de sancto Geminiano super 6 decretales
425 Ius pontificum Dominici de sancto Geminiano
426 Bartholomaeus super secunda digesti novi
427 Tabula Felini de constitutionibus
428 Prima pars i. v. [?] Philippi Franchi super sexto decretalium
429 Titus Livius Patavinus historicus
430 Claudii Claudiani praefatio in raptum proserpinae
431 Opus pandectarum medicenae
432 Disticha Nicolai de Orbellis in Petrum Hispanum
433 Officia Ciceronis interprete Petro Marsilio cum explicatione
434 Plutarchi vitae
435 Officia Ciceronis interprete Petro Marsio
436 Iacobi Fabri Stapulensis introductio in ethicam
437 Terra sancta
438 Isidorus in libris etymologiarum
439 Rhetorica Ciceronis ad Herenium [= Ink. 8.D.12]
440 Speculum lapidum
441 Colores rhetoricae disciplinae magistri Pauli Niavii
442 Enconion moriae Erasmi
443 Bucolica Baptista Muntuani
444 Elegia Francisci Aretini ad Pium secundum pontificem
445 Vocabularius graecolatinus
446 Regimen sanitatis Magninii
447 Officio Ciceronis cum Terentio
448 Francisci Philelphi convivorium libri duo
449 Institutiones hebraicae grammaticae Munsteri
450 Adagia Erasmi
451 Ludovici Vevis excitationes animae in duum [?; deum]
452 Cornucopiae Perotti
453 Calepinus
454 Comentaria Philippi Bervaldi in Suetonium
455 Lexicon graecum et latinum
456 Herodoti Halicarnassei libri novem
457 Psaltyna [Platina] de vitis pontificum
458 Ecclesiastica historia divi Eusebii
459 Vergilius cum Servio
460 Propertius Catullus et Titulus
461 Quintilianus
462 Elegantiarum viginti praecepta
463 Fabulae Esopi graecae et latinae
464 Volumen omnium Ciceronis primum
465 Secundum
466 Tertium
467 Testamentum novum graecum
468 Homerus graecus
469 Colloquia Erasmi
470 Grammatica haebraica cum adiuncto dictionario hebraico
471 Terentius cum commentariis Donati in octava
472 Disticha Philipi Melanchtonis
473 Copia verborum et rerum Erasmi
474 Instituta cum divisionibus et summariis
475 Thomas de Aquino super libros physicorum Aristotelis
476 Quaestiones Ioannis Versoris in veterem artem Aristotelis vel in totam logicam Avarroeni in libros de caelo et mundo



Liste der bislang ermittelten Bücher
(Bei Signaturen ohne Ortsangabe handelt es sich um Handschriften und Drucke der Österreichischen Nationalbibliothek)

Cod. 3136
  • Wien, Alte Universität, Lilienburse (ab 1465 bis 1623): Besitzvermerk fol. IIr - Zeitraum: 16. Jhdt. [Autopsie].

  • Wien, Alte Universitätsbibliothek (nach 1623 - bis 1756): Vorsignatur - Zeitraum: bis 1756 [---].


  • Cod. 3207
  • Konstanz: mitgebundene Urkunden - Zeitraum: 1464, 1468 [Menhardt, Altdeutsche Handschriften, 1960/61].

  • Johannes Gremper aus Rheinfelden (Mag., Uni. Wien ab 1499/II; Humanist; +1519): Vermerk fol. 52r - Zeitraum: 1478 [Unterkircher, Datierte III, 1974, 68].

  • Wien, Alte Universität, Lilienburse (ab 1465 bis 1623): Vermerk fol. 1r: 'Stipendii B. Lilii' - Zeitraum: 16. Jhdt. (?) [Unterkircher, Datierte III, 1974, 68].

  • Wien, Alte Universitätsbibliothek (nach 1623 - bis 1756): Vorsignatur - Zeitraum: bis 1756 [---].


  • Cod. 3211
  • Johannes Gremper aus Rheinfelden (Mag., Uni. Wien ab 1499/II; Humanist; +1519): Vermerk '... Gremperii' (wohl durch Neubindung verloren); Besitz laut Ankwicz fraglich, doch auch Endlicher verweist auf Gremper - Zeitraum: bis 1519 (?) [Heyrenbach, Codices Universitatis (Cod. Ser. n. 2194-2196), um 1778].

  • Wien, Alte Universität, Lilienburse (ab 1465 bis 1623): Vermerk fol. 1r: 'Stipendii B. lilii sum' - Zeitraum: nach 1519 (?) [Unterkircher, Datierte III, 1974, 68].

  • Wien, Alte Universitätsbibliothek (nach 1623 - bis 1756): Vorsignatur - Zeitraum: bis 1756 [---].


  • Cod. 4420
  • Wien, Alte Universität, Lilienburse (ab 1465 bis 1623): endet mit Syrach 36,24; inhaltlich und aufgrund der Schrift zugehörig zu Cod. 4441 aus der Burse; 'Nr. 67 Pars prima bibliae scripta' im Katalog von 1569 - Zeitraum: 16. Jhdt. [Autopsie].

  • Wien, Jesuitenkollegium (1551 - 1773): Vermerk fol. 1r - Zeitraum: bis 1773 [Autopsie].


  • Cod. 4441
  • Wien, Alte Universität, Lilienburse (ab 1465 bis 1623): Vermerk fol. 1r; '118 Prologus in Isaiam vel secunda pars Bibliae scripta' im Katalog von 1569 - Zeitraum: 16. Jhdt. [Autopsie].

  • Wien, Alte Universitätsbibliothek (nach 1623 - bis 1756): Vorsignatur - Zeitraum: bis 1756 [---].


  • Cod. 5273
  • Johannes Vögelin Heylprunensem (= Heylpronensis; Mag., Mathematiker; Uni. Wien, um 1527): Schreiber; Vermerk fol. 257r - Zeitraum: 1527 [Unterkircher, Datierte IV, 1976, 50].

  • Wien, Alte Universität, Lilienburse (ab 1465 bis 1623): Vermerk fol. 257r; hier geschrieben - Zeitraum: 1527 [Unterkircher, Datierte IV, 1976, 50].

  • Augsburg, Fugger-Bibliothek (16. Jhdt.-1655): - Zeitraum: 1655 gekauft, 1656 nach Wien transportiert [Unterkircher, Datierte IV, 1976, 50].


  • Cod. 5357
  • Martinus (wohl Wien, um 1484): Schreiber; Vermerk fol. 116v - Zeitraum: 1484 [Unterkircher, Datierte III, 1974, 162].

  • Wien, Alte Universität, Lilienburse (ab 1465 bis 1623): Vermerk fol. 1r - Zeitraum: 16. Jhdt. (?) [Unterkircher, Datierte III, 1974, 162].

  • Wien, Alte Universitätsbibliothek (nach 1623 - bis 1756): Vorsignatur - Zeitraum: bis 1756 [---].


  • Cod. 5399
  • Johannes Prunner alias princeps nuncupatus (um 1469): Schreiber; Vermerk fol. 280v - Zeitraum: 1469 [Unterkircher, Datierte III, 1974, 163].

  • Paulus Ursenpeck de Teckendorf (= Deggendorf; Dr. med.; Uni. Wien ab 1455; öfter Rektor, Dekan med. 1485): Wappen fol. 8r vermutlich das des ... [Hinweis Karl-Georg Pfändtner, München, 17.10.2007].

  • Wien, Alte Universität, Lilienburse (ab 1465 bis 1623): Vermerk fol. 8r; Nr. 107 im VD = '107 Simplicia Serabionis scripta' im Katalog von 1569 - Zeitraum: 16. Jhdt. (?) [Unterkircher, Datierte III, 1974, 163].

  • Wien, Alte Universitätsbibliothek (nach 1623 - bis 1756): Vorsignatur - Zeitraum: bis 1756 [---].


  • Ink. 8.D.12
  • Io. R. (Besitzerinitialen 15./16. Jhdt.): Initialen am seitlichen und unteren Schnitt [Autopsie].

  • Wien, Alte Universität, Lilienburse (ab 1465 bis 1623): kein Beleg genannt - Nr. 439 'Rhetorica Ciceronis ad Herenium' im Katalog von 1569; Vermerk durch Renovierung verloren? - Zeitraum: 16. Jhdt. [Bick, Provenienzkatalog (Cod. Ser. n. 19431)].


  • Ink. 8.D.13
  • Wien, Alte Universität, Lilienburse (ab 1465 bis 1623): Vermerk fol. 1a - Nr. 113 'Summa de sacra Eucharistia Alberti Magni' im Katalog von 1569 - Zeitraum: 16. Jhdt. [Mazal, Inkunabelkatalog, 2004, A-145].


  • Ink. 11.C.7
  • Wien, Alte Universität, Lilienburse (ab 1465 bis 1623): Vermerk 1a laut Mazal 'stipendii...Lelii', aber nicht als Lilienburse identifiziert; Nr. 199 'Expositio Aegidii Romani super libros posteriorum Aristotelis' im Katalog von 1567 - Zeitraum: Ende 15. Jhdt. [Mazal, Inkunabelkatalog, 2004, A-35].

  • Wien, Jesuitenkollegium (1551 - 1773): Vermerk 1a samt Signatur A.no.770 - Zeitraum: 1634; bis 1773 [Mazal, Inkunabelkatalog, 2004, A-35].


  • Ink. 11.G.6
  • Wien, Alte Universität, Lilienburse (ab 1465 bis 1623): Vermerke fol. 1a und 2a; vielleicht Nr. 122 'Liber manualis in bibliam' im Katalog von 1569 - Zeitraum: um 1500; 16. Jhdt. [Mazal, Inkunabelkatalog, 2004, B-438].

  • Wien, Jesuitenkollegium (1551 - 1773): Vermerk fol. 2a - Zeitraum: 17. Jhdt.; bis 1773 [Mazal, Inkunabelkatalog, 2004, B-438].


  • Ink. 17.F.12
  • Conrad Celtis (*1459 Wipfeld b. Würzburg, +1508 Wien; Humanist, Uni-Lehrer; ab 1497 Uni. Wien): Exlibris (hs.) - Zeitraum: bis 1508 (?) [Ankwicz, Exlibris, 1919, 12 (Anm. 9)].

  • Wien, Alte Universität, Lilienburse (ab 1465 bis 1623): kein Beleg genannt - Nr. 180 'Quintus Curtius' im Katalog von 1569 - Zeitraum: ab 1508 (?) [Bick, Provenienzkatalog (Cod. Ser. n. 19431)].

  • Wien, Jesuitenkollegium (1551 - 1773): - Zeitraum: bis 1773 [Bick, Provenienzkatalog (Cod. Ser. n. 19425)].


  • Ink. 19.E.8
  • Johannes Gremper aus Rheinfelden (Mag., Uni. Wien ab 1499/II; Humanist; +1519): gedrucktes Exlibris mit Büchervers im VD [Unterkircher, hs. Provenienzkatalog zu Inkunabeln, 19??].

  • Wien, Alte Universität, Lilienburse (ab 1465 bis 1623): Vermerk am 1. Bl.; nicht im Katalog von 1569 - Zeitraum: 16. Jhdt. [Autopsie].

  • Wien, Alte Stadtbibliothek (15. Jhdt. bis 1780): Exlibris - Zeitraum: bis 1890 [Autopsie].


  • Ink. 20.C.26
  • Conrad Celtis (*1459 Wipfeld b. Würzburg, +1508 Wien; Humanist, Uni-Lehrer; ab 1497 Uni. Wien): Exlibris - Zeitraum: ab ca. 1494 bis 1508 (?) [Ankwicz, Exlibris, 1919, 12 (Anm. 9)].

  • Wien, Alte Universität, Lilienburse (ab 1465 bis 1623): kein Beleg genannt, aber auch in Cod. Ser. n. 19425 - wohl Nr. 193 'Strabo de situ orbis' im Katalog von 1569 - Zeitraum: ab 1508 (?) [Bick, Provenienzkatalog (Cod. Ser. n. 19431)].


  • Ink. 26.H.96
  • Wien, Alte Universität, Lilienburse (ab 1465 bis 1623): Vermerk am Beginn - vermutlich Nr. 398 'Laurentii Vallae elegantiarum adeps' im Katalog von 1569 - Zeitraum: ab 1533 [Bick, Provenienzkatalog (Cod. Ser. n. 19431)].


  • Ink. 26.H.97
  • Wien, Alte Universität, Lilienburse (ab 1465 bis 1623): Vermerk am Beginn - Zeitraum: 1533 [Hinweis Armand Tif, Wien].


  • *44.G.27
  • Wien, Alte Universität, Lilienburse (ab 1465 bis 1623): gestrichener Vermerk am Titelblatt; Nr. 287 oder 301 im Katalog von 1569 [Autopsie].



  • [1] Grundlegende Literatur: K. Schrauf, Zur Geschichte der Studentenhäuser an der Wiener Universität während des ersten Jahrhunderts ihres Bestehens, in: Mitteilungen der Gesellschaft für deutsche Erziehungs- und Schulgeschichte V 3 (1895), bes. 24-27, weiters 38, 40, 49f. et passim. - K. Schrauf, Die Wiener Universität im Mittelalter. Separatabdruck aus Band II der Geschichte der Stadt Wien, herausgegeben vom Alterthumsvereine zu Wien. Wien 1904, 43f. - R. Perger, Universitätsgebäude und Bursen vor 1623, in: Das Alte Universitätsviertel in Wien, 1385-1985 (Schriftenreihe des Universitätsarchivs 2), Wien 1985, 96f. - K. Mühlberger, Wiener Studentenbursen und Kodreien im Wandel vom 15. zum 16. Jahrhundert, in: Aspekte der Bildungs- und Universitätsgeschichte. 16. bis 19. Jahrhundert (Schriftenreihe des Universitätsarchivs, Universität Wien 7), 188f. et passim.

    [2] Vgl. Die Matrikel der Universität Wien (Quellen zur Geschichte der Universität Wien 1). Bd. 1. Graz - Köln, 1956, 88.

    [3] Schrauf, Universität, 1904, 43.

    [4] Perger, Universitätsgebäude, 1985, 97.

    [5] K. Schrauf, Die Stiftbriefe der an der k. k. Universität Wien bestehenden Stipendien-Stiftungen. Wien 1895, 147-155, bes. 152f.

    [6] Dazu Schrauf, Studentenhäuser, 1895, 57f., und Derselbe, Universität, 1904, 43.

    [7] Wie Anm. 4.

    [8] Vgl. Th. Gottlieb, Mittelalterliche Bibliothekskataloge Österreichs, Band I: Niederösterreich. Wien 1915, 470. Gottlieb war auch mindestens ein Buch aus dem Besitz von Ludwig (?) Brassican bekannt, das in die Burse gelangte.

    [9] Ebenda, 468. - Zu Büchern Celtis' siehe N. Henkel, Bücher des Konrad Celtis, in: Bibliotheken und Bücher im Zeitalter der Renaissance. Wolfenbütteler Abhandlungen zur Renaissanceforschung 16 (1997), 129-166.

    [10] Mühlberger, Studentenbursen, 1993, 188.

    [11] Der Katalog umfaßt 476 Nummern, davon ist allerdings Nummer 419 unbesetzt.


    Zum Seitenanfang  Zur Startseite